Είναι γνωστό πως η ανάγνωση βιβλίων, λογοτεχνικών ή μη, μας προσφέρει πλούσιο λεξιλόγιο, κριτική σκέψη, αναπτύσσει τη φαντασία και γενικά ο αναγνώστης αποκτά γνώση και αντίληψη του κόσμου. Αυτό που είναι λιγότερο γνωστό, είναι πως η ανάγνωση λειτουργεί και ως μέσον θεραπείας για διάφορες ψυχοσωματικές ασθένειες όπως η κατάθλιψη, το άγχος της μελαγχολίας και διαφόρων καθημερινών προβλημάτων. Η βιβλιοθεραπεία δεν είναι μια σύγχρονη «εφεύρεση», η έννοια της χρονολογείται από το 300 π.Χ., όταν οι αρχαίοι πολιτισμοί τοποθετούσαν επιγραφές πάνω στις εισόδους των βιβλιοθηκών, οι οποίες δήλωναν ότι μέσα στο κτίριο υπήρχε θεραπεία για την ψυχή. O φιλόσοφος Αριστοτέλης, θεωρούσε ότι η λογοτεχνία είχε θεραπευτικά οφέλη, και ότι η ανάγνωση της φαντασίας ήταν ένας τρόπος θεραπείας της ασθένειας.
Στις πρώιμες μορφές της, η βιβλιοθεραπεία χρησιμοποιήθηκε στα ψυχιατρικά νοσοκομεία ως θεραπεία για τους ψυχικά ασθενείς. Μέχρι τον 20ο αιώνα, οι βιβλιοθήκες είχαν καθιερωθεί σε πολλά ευρωπαϊκά και αμερικάνικα ψυχιατρικά νοσοκομεία. Προς το τέλος του Β ‘Παγκοσμίου Πολέμου δημιουργήθηκαν βιβλιοθήκες σε πολλά βρετανικά νοσοκομεία και η βιβλιοθεραπεία διοχετεύθηκε για να υποστηρίξει την αύξηση της ζήτησης για την αντιμετώπιση των στρατιωτικών βετεράνων που υπόφεραν από συναισθηματικά τραύματα.
Το κατάλληλο γραπτό υλικό ή τα κατάλληλα βιβλία μπορούν να αποτελέσουν μέσο για την επίλυση απλών προβλημάτων (συναισθηματικών ή συμπεριφορικών), να βοηθήσουν στη θεραπεία ψυχικών ασθενειών και δυσλειτουργιών καθώς και να λειτουργήσουν επικουρικά και συμπληρωματικά σε διάφορες ψυχοθεραπείες. Τον Σεπτέμβριο του 2017, οι ερευνητές του Πανεπιστημίου του Τορίνο στην Ιταλία δημοσίευσαν μια ανάλυση δέκα μελετών βιβλιοθεραπείας. Τα ευρήματά τους, που δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό Clinical Psychology Review, έδειξαν ότι οι συμμετέχοντες σε τουλάχιστον έξι μελέτες είδαν σημαντικές βελτιώσεις στις βαθμολογίες κατάθλιψης για εώς και τρία χρόνια μετά τη συμμετοχή τους σε μια πορεία θεραπείας ανάγνωσης.
Η θεραπευτική βιβλιοθεραπεία παίρνει πολλές μορφές και μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε συνδυασμό με πολλά διαφορετικά θεραπευτικά πλαίσια:
Οι μορφές της βιβλιοθεραπείας είναι οι ακόλουθες:
1.Τα βιβλία αυτοβοήθειας- Περιλαμβάνουν τη χρήση ειδικών αναλυτικών υλικών και βιβλίων εργασίας για την αντιμετώπιση ποικίλων προβλημάτων ψυχικής υγείας. Η αυτοβοήθεια μπορεί να πραγματοποιηθεί με ή χωρίς την καθοδήγηση ενός θεραπευτή.
2.Βίβλια με συνταγή- Είναι ένα πρόγραμμα όπου τα υλικά ανάγνωσης στοχεύουν συγκεκριμένες ανάγκες της ψυχικής υγείας , «συνταγογραφούνται» από επαγγελματίες της ψυχικής υγείας.
3.Η δημιουργική βιβλιοθεραπεία- Χρησιμοποιεί φανταστικά λογοτεχνικά μυθιστορήματα, διηγήματα, ποίηση, θεατρικά έργα και βιογραφίες για τη βελτίωση της ψυχολογικής ευημερίας. Μέσω της ενσωμάτωσης προσεκτικά επιλεγμένων λογοτεχνικών έργων, οι θεραπευτές μπορούν συχνά να καθοδηγήσουν τους ανθρώπους σε θεραπεία σε ένα ταξίδι αυτοανακάλυψης.
Μέσα από τη βιβλιοθεραπεία τα άτομα αναπτύσσουν αυτοαντίληψη, αυξάνεται η κατανόηση τους για την ανθρώπινη συμπεριφορά και τα κίνητρα, εμπλουτίζουν την αυτο-αποδοχή τους, αποκτούν ενδιαφέροντα εκτός του εαυτού τους και παράλληλα ανακουφίζονται από τη συναισθηματική ή νοητική πίεση. Οι “ασθενείς” που διαβάζουν αναγνωρίζουν ότι δεν είναι οι μόνοι που αντιμετωπίζουν τα συγκεκριμένα προβλήματα και αναπτύσσουν την ικανότητα να συζητούν ανοιχτά γι’ αυτά. Επίσης μέσα από τα βιβλία μπορούν να αντιληφθούν ότι υπάρχουν εναλλακτικοί τρόποι επίλυσης στα προβλήματα τους.
Γενικά η ανάγνωση κάνει καλό στη ψυχική μας υγεία και συγκεκριμένα η λογοτεχνία, επιτρέπει στον αναγνώστη να ταυτιστεί με τους χαρακτήρες του βιβλίου, με τα προβλήματά και τις ζωές τους. Του δίνει την ευκαιρία να παρατηρήσει πως οι χαρακτήρες των βιβλίων διαχειρίζονται τις απογοητεύσεις και τους προβληματισμούς τους. Μέσα από αυτή τη διαδικασία μαθαίνει να επιλύει και τα δικά του προβλήματα. Οι Adams και Pitre (2000) αναφέρουν ότι η ανάγνωση βιβλίων κάνει τα άτομα να μάθουν και να σχετιστούν με τις εμπειρίες των άλλων ατόμων.
Επιπλέον, τα θεραπευτικά παραμύθια θεωρούνται πολύ σημαντικά και συμβάλλουν στη θεραπεία διαφόρων προβλημάτων. Για παράδειγμα, ένα παιδί που φοβάται το σκοτάδι θα μπορούσε να διαβάσει ένα παραμύθι για τους φόβους και βοηθηθεί στο να τους ξεπεράσει έστω και παροδικά. Επίσης μία κοπέλα που πάσχει από βουλιμία θα μπορούσε να διαβάσει ένα βιβλίο σωστής διατροφής ή ένα μυθιστόρημα με μια πρωταγωνίστρια που βίωσε την ασθένεια της και την καταπολέμησε. Οι αναγνώστες ταυτίζονται με τους ήρωες και θέλουν να τους μοιάσουν.
Εκτός από τα θετικά στη ψυχική υγεία, η ανάγνωση μπορεί να βοηθήσει τα παιδιά να αναπτύξουν την αυτοπεποίθηση, που τους χρειάζεται ώστε να ανταπεξέλθουν στην κοινωνία και να δώσει στους γονείς την ευκαιρία να συζητήσουν με τα παιδιά τους θέματα που βρίσκονται μέσα στα διάφορα βιβλία.
Ούτε λίγο ούτε πολύ, κατανοούμε ότι τα βιβλία δεν είναι απλά ένα μέσο ψυχαγωγίας, τέχνης και διεύρυνσης των πνευματικών μας οριζόντων, αλλά και πολύτιμο εργαλείο για την επίλυση πολλών ειδών προβλημάτων με τα οποία ερχόμαστε αντιμέτωποι στη ζωή μας.
ΠΗΓΗ
STAY CONNECTED