Οι πρώτες βουλευτικές εκλογές στην Κύπρο διενεργήθηκαν στις 31 Ιουλίου 1960. Αφορούσαν στην εκλογή 50 μελών στο κοινοβούλιο, 35 Ελληνοκυπρίων και 15 Τουρκοκυπρίων, σύνολο 50 βουλευτών, αφού με βάση το Σύνταγμα η αναλογία έπρεπε να είναι 70% Έλληνες και 30% Τούρκοι. Ήταν η πρώτη και η τελευταία φορά που οι Τουρκοκύπριοι ψήφισαν ως κοινότητα σε βουλευτικές εκλογές, Οι εκλογές διενεργήθηκαν λίγες μέρες πριν από την επικύρωση του νομοσχεδίου για την ανεξαρτησία της Κύπρου από το βρετανικό κοινοβούλιο, που έγινε στις 16 Αυγούστου του 1960.
Το εκλογικό σύστημα ήταν το πλειοψηφικό, δηλαδή όποιοι υποψήφιοι έπαιρναν τους περισσότερους σταυρούς ανεξαρτήτως συνδυασμού, κατακτούσαν τις έδρες της βουλής. Δηλαδή οι υποψήφιοι ενός συνδυασμού σε εκλογική περιφέρεια με 4 έδρες, αν έπαιρναν 10.000 σταυρούς ο καθένας και οι υποψήφιοι του άλλου συνδυασμού έπαιρναν 9.900 σταυρούς, εκλέγονταν και οι 4 του πρώτου συνδυασμού, ενώ από τον δεύτερο συνδυασμό δεν εκλεγόταν κανένας. Το σύστημα αυτό, που ήταν εντελώς άδικο και αντιδημοκρατικό, διατηρήθηκε στην Κύπρο μέχρι και τις εκλογές του 1976, όταν ο Δημοκρατικός Συναγερμός με περίπου 27% των ψήφων, δεν κατάφερε να εκλέξει ούτε έναν βουλευτή.
Το σύστημα άλλαξε στις βουλευτικές εκλογές του 1981, οπότε καθιερώθηκε το αναλογικό εκλογικό σύστημα, το οποίο με διάφορες τροποποιήσεις, εξακολουθεί να ισχύει ως σήμερα. Οι 35 ελληνοκυπριακές έδρες κατανεμήθηκαν: 12 στη Λευκωσία, 7 στη Λεμεσό, 7 στην Αμμόχωστο, 4 στην Πάφο, 3 στη Λάρνακα και 2 στην Κερύνεια. Οι τουρκοκυπριακές έδρες κατανεμήθηκαν: 5 στη Λευκωσία, 3 στη Λεμεσό, από 2 στην Αμμόχωστο, τη Λάρνακα και την Πάφο και 1 στην Κερύνεια.
Στην Κύπρο την περίοδο εκείνη δεν λειτουργούσαν κόμματα, εκτός από το Ακέλ και το ΕΔΜΑ, το οποίο ιδρύθηκε αμέσως μετά τον αγώνα από τους αγωνιστές του 1955-59, με τη σύμφωνη γνώμη του Μακαρίου και του Γρίβα. Όμως υπήρχαν και δυνάμεις που δεν ανήκαν σε κανένα από τα δύο κόμματα (εξάλλου το ΕΔΜΑ ήταν πολύ φρέσκος σχηματισμός). Έτσι, όλες οι δυνάμεις πέρα από το Ακέλ, και του ΕΔΜΑ περιλαμβανομένου, δημιούργησαν νέο κόμμα με την ονομασία Πατριωτικό Μέτωπο, για να διεκδικήσουν τις εκλογές.
Με βάση το πλειοψηφικό σύστημα, το Ακέλ δεν θα εξέλεγε κανέναν βουλευτή, αφού ήταν σαφές πως η συντριπτική πλειοψηφία του κόσμου τότε ανήκε στον πέραν της αριστεράς χώρο. Μπροστά σε αυτόν τον κίνδυνο, το Ακέλ πλησίασε τον Μακάριο και του πρότεινε να ασκήσει την επιρροή του ώστε το Πατριωτικό Μέτωπο να μην διεκδικήσει όλες τις έδρες, αλλά μόνο 29, και να αφήσει 6 έδρες να τις πάρει το Ακέλ. Ο Μακάριος είδε την πρόταση του Ακέλ με θετικό βλέμμα, γιατί το προτιμούσε μέσα στη βουλή αντί έξω να κάνει συνεχώς αντιπολίτευση και να επικρίνει το σύστημα.
Παρά το ότι πολλοί αγωνιστές που ανήκαν στο Πατριωτικό Μέτωπο δεν έβλεπαν με καλό μάτι αυτή την προοπτική, επειδή το Ακέλ, υποστήριζαν, επέκρινε τον Γρίβα και τους αγωνιστές, αποκαλώντας τους με διάφορα επίθετα, ανέθεσε στον Κληρίδη να διαπραγματευτεί με το Ακέλ πάνω στην πρόταση να του αφήσουν βουλευτικές έδρες. Ο Μακάριος ωστόσο διαφωνούσε με τις 6 έδρες που ήθελε το Ακέλ, γιατί με βάση το σύνταγμα, αν ένα κόμμα είχε 6 έδρες αποκτούσε το δικαίωμα να έχει κοινοβουλευτικό εκπρόσωπο, ενώ αν είχε λιγότερες οι βουλευτές του θα παρίσταντο ως άτομα και όχι ως ομάδα. Έτσι αντιπρότεινε 4 έδρες. Στις διαπραγματεύσεις που ακολούθησαν ανάμεσα στο Ακέλ και στον Κληρίδη, κατάληξαν τελικά στις 5 έδρες για το Ακέλ και στις 30 για το Πατριωτικό Μέτωπο. Στις εκλογές που ακολούθησαν το Πατριωτικό Μέτωπο πήρε 85% των ψήφων και το Ακέλ το 15%.
Με το Πατριωτικό Μέτωπο εκλέγηκαν: στη Λευκωσία Γλαύκος Κληρίδης, Λέλλος Δημητριάδης,Χαρίδημος Χατζηχάρος, Νίκος Κόσης, Βάσος Λυσσαρίδης, Τίτος Φάνος, Μιχαλάκης Σαββίδης, Πέτρος Στυλιανού, Γεώργιος Τομπάζος, Ιωσήφ Γιαμάκης, στη Λεμεσό Αντώνης Αναστασιάδης, Αιμίλιος Φράγκος, Στέλιος Μιχαηλίδης, Χριστόδουλος Μιχαηλίδης, Ανδρέας Παπαδόπουλος, Λεύκιος Ροδοσθένους, στην Αμμόχωστο Νίκος Αγγελίδης, Κώστας Χριστοδουλίδης, Ανδρέας Καρσεράς, Παύλος Παυλάκης, Γεώργιος Σάντης, Παναγιώτης Τουμαζής, στην Πάφο Γεώργιος Ιωαννίδης, Ηρόδοτος Νικολαΐδης, Πανίκος Σιβιτανίδης, στη Λάρνακα Σταύρος Ποσκώτης, Γεώργιος Τζιρκώτης, Σωτήρης Γιαννάκης και στην Κερύνεια Φειδίας Παρασκευαΐδης, Ανδρέας Γιάγκου.
Με το Ακέλ εκλέγηκαν: στη Λευκωσία Εζεκίας Παπαϊωάννου, Ανδρέας Ζιαρτίδης,στη Λεμεσό Γιάγκος Ποταμίτης, στην Αμμόχωστο Χαμπής Μιχαηλίδης και στην Πάφο Χρύσης Δημητριάδης.
Πηγές:
- www.parliament.cy
- papademetris.net
- cyprustimes.com
- Γλαύκος Κληρίδης Η Κατάθεση μου, τόμος Α