Ο Ραούφ Ντενγκτάς, μετέπειτα ηγέτης των Τουρκοκυπρίων, έφτασε μυστικά στην Κύπρο στις 31 Οκτωβρίου 1967 μαζί με δύο άλλους Τουρκοκύπριους, τον Νετζάτ Κονούκ, διοικητικό γραμματέα της Τουρκικής Κοινοτικής Συνέλευσης, και τον Έρολ Ιμπραχίμ, δικηγόρο από τη Λευκωσία.

Ο Ντενκτάς, Πρόεδρος της Τουρκικής Κοινοτικής Συνέλευσης, που θεσμοθετήθηκε με τις συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου, έφυγε από την Κύπρο το 1964 για να παρουσιαστεί και να μιλήσει στο Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών. Κατά την επιστροφή του σταμάτησε στην Τουρκία για διαβουλεύσεις. Ενώ βρισκόταν στην Άγκυρα, το Υπουργικό Συμβούλιο στην Κύπρο αποφάσισε με την επιστροφή του να τον συλλάβει για προσβολή του κράτους, γιατί στην ομιλία του αλλά και σε δηλώσεις, είχε εξαπολύσει μύδρους εναντίον της Κυπριακής Κυβέρνησης. Όπως ήταν φυσικό η απόφαση αυτή άναψε φωτιές στην πολιτική σκηνή. Με μεσολάβηση του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών μέσω της μυστικής διπλωματίας, ζητήθηκε από την τουρκική κυβέρνηση να του παράσχει φιλοξενία στην Άγκυρα, ώστε να αποφευχθεί η επιστροφή και η σύλληψη του στην Κύπρο, για να μην ενταθεί και άλλο το ήδη τεταμένο κλίμα στο νησί. Έτσι ο Ντενκτάς παρέμεινε στην Τουρκία από τότε μέχρι τον Οκτώβριο του 1967 που ήρθε κρυφά στο νησί. Ωστόσο υπάρχουν ασφαλείς κι επιβεβαιωμένες πληροφορίες ότι ο Ντενκτάς ξαναήρθε στην Κύπρο τον Αύγουστο του 1964 με ομάδα εθελοντών κι ενίσχυσε τις τουρκοκυπριακές δυνάμεις στις μάχες Μανσούρας-Κοκκίνων, αλλά μετά τις μάχες έφυγε πάλι κι επέστρεψε στην Τουρκία.

Και ερχόμαστε στις 31/10/1967 που ο Ντενκτάς μαζί με τους προαναφερθέντες Τουρκοκύπριους έφτασε μυστικά με πλοιάριο στην Κύπρο, στο χωριό Άγιος Θεόδωρος της επαρχίας Αμμοχώστου. Αναφέρεται από πολλούς ότι προορισμός τους ήταν το χωριό Άγιος Θεόδωρος Λάρνακας, που είχε πολύ ισχυρό τουρκοκυπριακό στοιχείο. Εκεί θα περίμεναν τον Ντενκτάς και τους συνεργάτες του Τουρκοκύπριοι για να τους παραλάβουν με ασφάλεια. Αρκετοί επίσης υποστηρίζουν ότι προορισμός του ήταν η τουρκοκυπριακή συνοικία της Λάρνακας, παρά το σημερινό Μακένζυ, που ήταν τουρκοκυπριακός θύλακας, όπου ο Ντενκτάς θα μπορούσε να είχε ελευθερία κινήσεων. Η εφημερίδα Φιλελεύθερος αναφέρει ότι ίσως προορισμός του να ήταν το χωριό Γαληνόπορνη. Ωστόσο κάποιο λάθος στην πλοήγηση τους έβγαλε στον Άγιο Θεόδωρο Καρπασίας. Αποβιβάστηκαν στην παραλία χωρίς, όπως φάνηκε, να ξέρουν πού βρίσκονταν. Αφού περπάτησαν για κάμποση ώρα, βρέθηκαν ξαφνικά μπροστά στον θηροφύλακα Αντώνη Χριστοδούλου, ο οποίος γνώριζε καλά την περιοχή και τα πρόσωπα που πήγαιναν εκεί για κυνήγι ή για να κόψουν ξύλα. Αυτοί οι τρεις που έβλεπε μπροστά του, του ήταν άγνωστοι.

Η εφημερίδα Φιλελεύθερος έγραψε σε ρεπορτάζ της την επόμενη μέρα:

“Πρωταγωνιστικόν ρόλον εις την σύλληψιν του Ραούφ Ντενκτάς και των συντρόφων του διεδραμάτισε ο εξ Αγίου Θεόδωρου θηροφύλαξ Αντώνης Χριστοδούλου, ηλικίας 32 ετών, πατήρ δύο τέκνων. Συγκεκριμένως ευρίσκετο επί καθήκοντι εις δάσος πλησίον της παραλίας εις ολίγην απόστασιν νοτιοδυτικώς του Αγίου Θεοδώρου. Ήτο η 7η πρωινή ώρα. Και εις μίαν στιγμήν αντελήφθη τρία πρόσωπα οδοιπορούντα εντός του δάσους. Εφερον και οι τρεις μαύρα δερμάτινα σακάκια και εκράτουν δέματα υπό μάλης. Ο θηροφύλαξ λόγω της επαγγελματικής ιδιότητός του και της καθημερινής επαφής του με κατοίκους των πέριξ χωριών γνωρίζει τα πρόσωπα που επισκέπτονται το δάσος διά να προμηθευθούν ξυλείαν ή διά να κυνηγήσουν. Τους χθεσινούς τρεις οδοιπόρους δεν τους είδε προηγουμένως εις την περιοχήν. Εξάλλου του προκάλεσεν εντύπωσιν η ομοιόμορφος εμφάνισις της στολής των. Και τους εφώναξε: “Από πού είστε κοπέλλια;”. Τότε ο ένας εκ των τριών αγνώστων εξήγαγε περίστροφον από τη ζώνην του και το έστρεψεν απειλητικώς προς τον θηροφύλακα. Ο Χριστοδούλου δεν απώλεσε την ψυχραιμίαν του. Ευρίσκετο εις απόστασιν 50 περίπου μέτρων από τους τρεις αγνώστους. Και καθ’ ον χρόνον εκρύβετο εφώναξε με όλην την δύναμιν της φωνής του μίαν φράσιν που υπήρξε μοιραία διά τους τρεις Τουρκοκυπρίους: “Κύριε τσαούσιη κόψετε που ποτζεί…”. Αστυνομικοί δεν υπήρχον εις την περιοχήν, αλλ’ η μπλόφα του θηροφύλακος υπήρξεν επιτυχής. Και οι τρεις άγνωστοι ήρχισαν να κατευθύνωνται δρομέως προς το κέντρον του δάσους υποθέσαντες ότι ήσαν περικυκλωμένοι από αστυνομικές δυνάμεις. Και ο Χριστοδούλου εύρε την ευκαιρία διά να τρέξη προς τον Αγιον Θεόδωρον, διηγήθη το επεισόδιον προς τον αστυνομικόν λοχία κ. Ανδρέα Τσαπάνην. Εκείνος ειδοποίησε την αστυνομικήν διεύθυνσιν της Αμμοχώστου και ακολούθως τον στρατιωτικόν διοικητήν της περιοχής Βοκολίδας. Ολίγον κατόπιν στρατιωτικαί και αστυνομικαί δυνάμεις περιεκύκλωσαν την περιοχήν. Και ο κλοιός που είχον δημιουγήσει εστένευεν ολοένα. Περί την 10ην πρωινήν ώραν και οι τρεις άγνωστοι είχον συλληφθή. Ανευρέθησαν κρυπτόμενοι εντός θάμνου. Ανεγνωρίσθησαν: Ραούφ Ντενκτάς, Οσμάν Νετζάτ Κονούκ και Έρολ Ιμπραχίμ. Μαζί με αυτούς και αι αποσκευαί που έφερον αι οποίαι κατεσχέθησαν. Αι έρευναι συνεχίσθησαν. Και εις την παραλίαν ανευρέθη εγκαταλελειμένη η ταχύπλοος λέμβος. Εντός αυτής πολλαί άλλαι αποσκευαί των τριών συλληφθέντων και διάφορα αντικείμενα εγκαταλελειμμένα επίσης. Και αποδεικνύεται εξ αυτού ότι προορισμός των τριών Τουρκοκυπρίων δεν ήτο ο Αγιος Θεόδωρος, διότι εάν επρόκειτο να αποβιβασθούν εκεί θα μετέφερον μαζί των όλας τας αποσκευάς των. Ήσαν όμως πολλαί και τούτο καθίστατο ακατόρθωτον. Προορισμός των ήτο περιοχή κατωκημένη και ελεγχομένη υπό Τούρκων. Ενδεχομένως δε το χωρίον Γαληνοπόρνη ευρισκόμενον αρκετά μίλια μακράν του Αγίου Θεοδώρου ή άλλη περιοχή ελεγχομένη υπό Τούρκων, όπου οι συλληφθέντες θα ηδύναντο ασφαλώς να αποβιβάσουν τας αποσκευάς των. Νεώτεραι πληροφορίαι αναφέρουν ότι και οι τρεις συλληφθέντες ήσαν αξύριστοι, ευθύς δε μετά την σύλληψιν των εζήτησαν νερόν. Ο Ντενκτάς ήπιε τέσσερα ποτήρια νερόν. Εις τον Άγιον Θεόδωρον όπου ωδηγήθησαν πρώτον οι συλληφθέντες ο Ντενκτάς ανεγνωρίσθη υπό διδασκάλου και ενός οδηγού εκ Κώμης Κεπήρ. Εις την επιχείρησιν της συλλήψεως των τριών Τουρκοκυπρίων συνέδραμον και πολλοί κάτοικοι του Αγίου Θεοδώρου”.

Μετά τη σύλληψη του ο Ντενκτάς οδηγήθηκε στη στρατονομία και κρατήθηκε από το στρατό, απέναντι από το τότε Χίλτον. Η τουρκική κυβέρνηση ζήτησε από την κυπριακή να επιτρέψει στον Ντενκτάς να παραμείνει στην Κύπρο και ανέφερε ότι από τη μεταχείριση που θα ετύγχανε ο Ντενκτάς θα εξαρτιόταν και η επιδείνωση ή μη της κατάστασης στο νησί, ξεκαθαρίζοντας ωστόσο ότι η ίδια δεν είχε κάποια σχέση με το μυστικό ταξίδι του.

Για την κυπριακή κυβέρνηση η σύλληψη του Ντενκτάς ήταν ακόμα ένα πρόβλημα που είχε να διαχειριστεί, αφού τις ίδιες μέρες βρίσκονταν σε εξέλιξη οι διαβουλεύσεις για το πρόβλημα στην Κοφίνου και τις ενέργειες που έπρεπε να κάνει η κυβέρνηση για να το επιλύσει. Τότε ο Μακάριος ζήτησε από τον Γλαύκο Κληρίδη να επισκεφτεί τον Ντενκτάς και να διερευνήσει τις προθέσεις του. Μετά τη συνάντηση του με τον Ντενκτάς ο Κληρίδης ζήτησε από τον Μακάριο να παραδοθεί ο Ντενκτάς στην αστυνομία, γιατί υπήρχαν πληροφορίες ότι κάποιοι στρατιωτικοί θα άφηναν δήθεν τον Ντενκτάς να δραπετεύσει για να τον δολοφονούσαν κατά την απόδραση, πράγμα που θα ήταν καταστροφικό για την κυπριακή κυβέρνηση. Έτσι κι έγινε. Ανακρινόμενος ο Ντενκτάς ανέφερε ότι ήρθε στην Κύπρο σε μυστική αποστολή, για να θέσει σε εφαρμογή ορισμένες οδηγίες και εντολές της τουρκικής κυβέρνησης. Μαζί του έφερε όπλα και μια βαλίτσα με σημαντικά έγγραφα.

Τελικά 2 μέρες αργότερα, στις 2 Νοεμβρίου, η αστυνομία παρουσίασε τον Ντενκτάς στο δικαστήριο, το οποίο εξέδωσε διάταγμα 8ήμερης κράτησης. Στις 9 Νοεμβρίου η κράτηση ανανεώθηκε. Όμως η κυπριακή κυβέρνηση εξακολουθούσε να βρίσκεται σε δύσκολη θέση για τον χειρισμό της υπόθεσης και το υπουργικό συμβούλιο σε έκτακτη συνεδρία του εξέτασε σε βάθος το θέμα της δίωξης του. Μετά από πολλές συζητήσεις αποφασίστηκε να του γίνει πρόταση να μην διωχθεί ποινικά, με τον όρο να εγκαταλείψει την Κύπρο. Ο Ντενκτάς αποδέχθηκε την προσφορά κι έτσι εγκατέλειψε την Κύπρο, διώχνοντας ένα μεγάλο πρόβλημα που ταλάνιζε την κυπριακή κυβέρνηση.

Λίγες μέρες αργότερα άρχισαν τα γεγονότα στην Κοφίνου…

Το 1968 ο Ντενκτάς επανήλθε κανονικά στην Κύπρο ως συνομιλητής για το κυπριακό, μετά τα γεγονότα της Κοφίνου, την ανάκληση του Γρίβα στην Αθήνα και την αποχώρηση της ελληνικής μεραρχίας.

 

Πηγές:

  • Γλαύκος Κληρίδης Η Κατάθεσή μου, 2ος τόμος
  • Χαράλαμπος Χαραλαμπίδης, Ραούφ Ντενκτάς: Βίος και Πολιτεία μιας Διχασμένης Προσωπικότητας της Εγγύς και Μέσης Ανατολής
  • Εφημερίδα Φιλελεύθερος 1/11/1967
  • papademetris.net
  • Sigmalive 14/1/2020