Ο Πύργος της Βαβέλ αναφέρεται σε ένα μυθικό πύργο που περιγράφεται στο βιβλίο της Γένεσης στη Χριστιανική Παλαιά Διαθήκη. Σύμφωνα με τα εδάφια της Γένεσης 11:1-9, όλοι οι άνθρωποι κάποτε μιλούσαν την ίδια γλώσσα και η ενότητα της γλώσσας τους επέτρεπε να συνεργάζονται αποτελεσματικά. Οι άνθρωποι τότε αποφάσισαν να χτίσουν έναν πύργο, τόσο ψηλό που θα έφτανε μέχρι τους ουρανούς, και πίστευαν πως αυτό θα τους έφερνε τη δόξα. Ο Θεός τους παρακολουθούσε κατά τις προσπάθειες κατασκευής του πύργου και συνειδητοποίησε ότι ήταν εξαιρετικά ισχυροί λόγω της ικανότητάς τους να επικοινωνούν. Ο Θεός συνειδητοποίησε ότι οι άνθρωποι θα μπορούσαν να κάνουν σχεδόν τα πάντα, δίνοντάς τους υπερβολική δύναμη σε έναν κόσμο που προοριζόταν να κυβερνάται από αυτόν. Έτσι πριν ολοκληρωθεί ο πύργος, ο Θεός τους έκανε όλους να μιλούν διαφορετικές γλώσσες. Μη μπορώντας πλέον να καταλαμβαίνουν ο ένας τον άλλον, ο Πύργος της Βαβέλ δεν ολοκληρώθηκε ποτέ. Οι άνθρωποι διασκορπίστηκαν σε όλο τον κόσμο και έτσι ξεκίνησε η γλωσσική και πολιτιστική πολυμορφία. Ζωγράφοι της Αναγέννησης τόλμησαν να απεικονίσουν τον Πύργο της Βαβέλ στα έργα τους, όπου τότε η θρησκεία είχε τεράστια επιρροή στην τέχνη.
Ο ζωγράφος Pieter Bruegel the Elder είναι παγκόσμια γνωστός για τους πίνακες του με θέμα το Πύργο της Βαβέλ, και θεωρείται ένας από τους πιο σημαντικούς δασκάλους της Φλαμανδικής Σχολής. Λίγα είναι γνωστά για τη ζωή του, η οποία έχει ελάχιστα τεκμηριωθεί: η γέννησή του εκτιμάται ότι έγινε γύρω στο 1525 και ο θάνατός του το 1569. Μετά τις σπουδές του στην Ιταλία, εγκαταστάθηκε στην Αμβέρσα και στη συνέχεια στις Βρυξέλλες. Το έργο του παρουσιάζει βιβλικές ή μυθολογικές σκηνές αλλά και καθημερινές σκηνές. Ο Πύργος της Βαβέλ ήταν το θέμα τριών πινάκων του Bruegel the Elder. Ο πρώτος ήταν μινιατούρα ζωγραφισμένη σε ελεφαντόδοντο και το ζωγράφισε ενώ ήταν στη Ρώμη. Οι δύο σωζόμενοι πίνακες, που συχνά διακρίνονται με το πρόθεμα “Great” και “Little”, βρίσκονται στο Kunsthistorisches Museum της Βιέννης και στο Μουσείο Boijmans Van Beuningen στο Ρότερνταμ αντίστοιχα. Και οι δύο είναι ελαιογραφίες σε ξύλινα πάνελ. Δες τα έργα πιο κάτω:
Ο πίνακας του Ρότερνταμ έχει περίπου το μισό μέγεθος από αυτόν της Βιέννης. Σε γενικές γραμμές έχουν ακριβώς την ίδια σύνθεση, αλλά σε λεπτομερές επίπεδο όλα είναι διαφορετικά, είτε στην αρχιτεκτονική του πύργου είτε στον ουρανό και το τοπίο γύρω από τον πύργο. Σε αυτόν της Βιέννης ο πύργος υψώνεται στην άκρη της πόλης της Αμβέρσας, αλλά ο πύργος του Ρότερνταμ βρίσκεται σε ανοιχτή ύπαιθρο. Ο ζωγράφος φαίνεται ότι έθεσε την αφήγηση στο πλαίσιο της ζωής του, φαντασμένος τη Βαβυλώνα ως μια σύγχρονη ολλανδική πόλη κοντά σε ένα λιμάνι με έντονη δραστηριότητα που μοιάζει με αυτό της ίδιας της Αμβέρσας. Ο ημιτελής, σπειροειδής πύργος του Bruegel με βαβυλωνιακά και ρωμαϊκά αρχιτεκτονικά στοιχεία προέρχεται τελικά από τις επάλληλες στοές του Κολοσσαίου στη Ρώμη.
Ο Πύργος της Βαβέλ του Pieter Bruegel the Elder είναι αναμφισβήτητα η πιο εμβληματική επεξεργασία του θέματος αυτού στην ιστορία της τέχνης και είχε καθοριστικό αντίκτυπο στους πιο συγχρόνους του ζωγράφους. Ο γιος του, ο Pieter Bruegel the Younger (1564-1638), ζωγράφισε και αυτός μία εκδοχή του Πύργου της Βαβέλ ως ένα από τα πρώτα του έργα. Δες το έργο πιο κάτω:
Η ανεξάρτητη επιτυχία του Pieter Bruegel the Younger ως καλλιτέχνη κατά τη διάρκεια της ζωής του εξασφάλισε επίσης την επιβίωση και τη διάδοση της φήμης του πατέρα του, καθώς η πλειονότητα των πρωτότυπων έργων ζωγραφικής του Bruegel the Elder εξαφανίστηκαν σε ιδιωτικές συλλογές. O Pieter Bruegel the Younger έγινε γνωστός για τα πολυάριθμα αντίγραφα έργων του πατέρα του και η μεγάλη παραγωγικότητα του εργαστηρίου του, τόσο για την εγχώρια όσο και για τις αγορές του εξωτερικού, βοήθησε στην εγκαθίδρυση της διεθνούς αναγνώρισης του έργου του πατέρα του. Σύμφνα με τον οίκο δημοπρασιών Christie’s ο Πύργος της Βαβέλ του Pieter Bruegel the Younger εκτιμάται στα 2,580,000 δολάρια.
Άλλος ένας διάσημος πίνακας που απεικονίζει τον Πύργο της Βαβέλ, είναι αυτός του Ολλανδού τοπογράφου Lucas van Valckenborch (1535-1597), το 1594.
Δες το έργο πιο κάτω:
Ο πίνακας αυτός βρίσκεται στο Μουσείο του Λούβρου στο Παρίσι. Το στυλ του Van Valckenborch είναι κοντά σε αυτό του Pieter Bruegel the Elder που ήταν δέκα χρόνια μεγαλύτερός του.
Αν και υπάρχουν και άλλες εκδοχές του Πύργου της Βαβέλ, θεωρώ πως αυτές που ανάφερα είναι οι πιο γνωστές. Εσένα ποιά εκδοχή σου άρεσε περισσότερο;
ΠΗΓΕΣ:
- Pieter Breugel (1999) by Malam John, Minneapolis, Minn., Carolrhoda Books
- christies.com
