Ο John Ronald Reuel Tolkien (1892-1973) ήταν Άγγλος συγγραφέας και ακαδημαϊκός που είναι γνωστός για τα πασίγνωστα έργα του φανταστικής λογοτεχνίας, Χόμπιτ (1937) και Άρχοντας των Δαχτυλιδιών(τρεις τόμοι), τα οποία ενεμπνευσαν τις ομότιτλες επιτυχημένες ταινίες.
Ο Τζ. Ρ. Ρ. Τόλκιν (Τζον Ρόναλντ Ρούελ Τόλκιν) αν και γεννήθηκε στη Νότια Αφρική, σε ηλικία τεσσάρων ετών, με τη μητέρα του και τον μικρότερο αδερφό του, εγκαταστάθηκαν κοντά στο Μπέρμιγχαμ της Αγγλίας, αφού ο πατέρας του είχε πεθάνει. Ο Τόλκιν φοίτησε στο King Edward’s School στο Birmingham και αργότερα στο Exeter College της Οξφόρδης. Πριν από τον θάνατό της, η μητερα του είχε αναθέσει την κηδεμονία των γιων της, στο στενό φίλο και πνευματικό της Fr. Francis Xavier Morgan, έναν Καθολικό ιερέα. Ο Τόλκιν ερωτέυτηκε και παντρευτηκε την Προτεστάντισσα Ήντιθ το 1916, παρά τις αντιρρήσεις του κηδεμόνα του. Ο Τόλκιν υπηρέτησε ως Αξιωματικός Ασυρματιστή των Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο και πήρε μέρος στην Μάχη του Σομμ (μια από τις πιο φονικές μάχες του πολέμου).
Για το μεγαλύτερο μέρος της ενήλικης ζωής του, ο Τόλκιν δίδασκε Αγγλική Φιλολογία στα Πανεπιστήμια του Λιντς (1920–25) και της Οξφόρδης (1925–59). Συχνά απασχολημένος με ακαδημαϊκά καθήκοντα και ενεργώντας επίσης ως εξεταστής για άλλα πανεπιστήμια, παρήγαγε λίγες αλλά με επιρροή επιστημονικές δημοσιεύσεις, και μια διάλεξη ορόσημο Beowulf:The Monsters and the Critics (1936).
Το 1926 ο Τόλκιν γνώρισε τον C.S. Lewis, συγγραφέα και συνάδελφο στην Οξφόρδη. Οι δύο άντρες έγιναν φίλοι και άρχισαν να παρακολουθούν συναντήσεις μιας φοιτητικής λογοτεχνικής ομάδας που ονομαζόταν Inklings. Αφού η φοιτητική ομάδα σταμάτησε να συνεδριάζει το 1933, ο Τόλκιν , ο Lewis και άλλοι συνάδελφοι του πανεπιστημίου υιοθέτησαν το ίδιο όνομα για τη δική τους λογοτεχνική ομάδα, η οποία συνήλθε ανεπίσημα στη δεκαετία του 1940. Έκαναν συχνές συναντήσεις στην παμπ Eagle and Child (κοινώς γνωστή ως «Bird and Baby») στην Οξφόρδη και η ομάδα συναντήθηκε επίσης στα δωμάτια του Κολλεγίου Lewis στο Magdalen για να διαβάσει ο ένας στον άλλο τα λογοτεχνικά έργα τους που βρίσκονται σε εξέλιξη. Ο Τόλκιν αφιέρωσε την πρώτη έκδοση του «Άρχοντα των Δαχτυλιδιών» στους Inklings και το αφιέρωσε στον φίλο του Lewis και την ομάδα του που τον ενθάρρυναν να το τελειώσει.
Ο Τόλκιν ζούσε μαζί με τη σύζυγο του στην παραθαλάσσια πόλη Μπόρνμουθ. Το 1971 και μετά το θάνατο της γυναίκας της επέστρεψε στην Οξφόρδη, για να βρίσκεται κοντά στα παιδιά του. Ο συγγραφέας απεβίωσε δύο χρόνια αργότερα, λόγω μιας καλπάζουσας ασθένειας, στις 2 Σεπτεμβρίου του 1973, σε ηλικία 81 ετών. Ο τάφος του βρίσκεται δίπλα σε αυτόν της συζύγου του, στο κοιμητήριο της Οξφόρδης. Εκεί, εκτός από το κανονικό τους όνομα, αναγράφονται και τα ονόματα των μυθικών ηρώων του, Μπέρεν και Λούθιεν.
Μετά τον θάνατο του, ο γιος του, Christopher Tolkien, θάνατό ο οποίος υπήρξε ακαδημαϊκός επιμελητής εκδόσεων. δημοσίευσε μια σειρά από έργα του πατέρα του, βασισμένα στις εκτενείς σημειώσεις και τα αδημοσίευτα χειρόγραφα του, συμπεριλαμβανομένου του «Σιλμαρίλλιον» (1977) και του «Ατελείωτες Ιστορίες» (1980).
Αλλά έργα του Τόλκιν περιλαμβάνουν: «Farmer Giles of Ham» (1949) μια εικονική μεσαιωνική ιστορία, «The Adventures of Tom Bombadil and Other Verses from the Red Book» (1962) ποίηση που σχετίζεται με τον Άρχοντα των Δαχτυλιδιών , «The Father Christmas Letters» (1976), «The Letters of J.R.R. Tolkien» (1981), «Mr. Bliss» (1982) οι ιστορίες για παιδιά , «Roverandom» (1998) & «The Legend of Sigurd and Gudrún» (2009), δύο αφηγηματικά ποιήματα που προέρχονται από τον βόρειο μύθο και γράφτηκαν με το ύφος της Ποιητικής Έδδα (poetic edda: συλλογή αρχαίων Σκανδιναβικών ποιημάτων από το ισλανδικό μεσαιωνικό χειρόγραφο Codex Regius).
Αν και υπήρχαν και άλλοι συγγραφείς που έγραψαν έργα φαντασίας πριν από τον Τόλκιν, η μεγάλη επιτυχία του Άρχοντα των Δαχτυλιδιών οδήγησαν σε μία πρωτοφανή αναγέννηση του είδους, καθιστώντας το πολύ δημοφιλές. Αυτό κατέστησε τον Τόλκιν, ευρέως γνωστό, ως τον «πατέρα» της μοντέρνας φανταστικής λογοτεχνίας ή, πιο συγκεκριμένα, της Epic or High Fantasy (επική φαντασία: μυθιστορήματα που διαδραματίζονται σε εναλλατκικούς, φανταστικούς κόσμους με εναλλακτικούς νόμους).
Το 2008, η βρετανική εφημερίδα The Times, τον κατέταξε 6ο σε μία λίστα με τους «50 κορυφαίους Βρετανούς συγγραφείς από το 1945», ενώ το αμερικανικό περιοδικό Forbes τον κατέταξε ως τον 5ο πιο κερδοφόρο «διάσημο μετά θάνατον» το 2009. Το Ίδρυμα Τόλκιν (αγγλικά: Tolkien Estate) είναι το νομικό όργανο που διαχειρίζεται την περιουσία του συγγραφέα Τζ. Ρ. Ρ. Τόλκιν ακόμη ως σήμερα.
Αξίζει να ειπωθεί πως στις 28 Μαρτίου 1972 στέφθηκε Διοικητής του Τάγματος της Βρετανικής Αυτοκρατορίας από τη Βασίλισσα Ελισάβετ Β’.
.
