Από το 1901, o θεσμός Νόμπελ τιμά άνδρες και γυναίκες από όλο τον κόσμο για εξαιρετικά επιτεύγματα στη φυσική, τη χημεία, τη φυσιολογία ή την ιατρική, τη λογοτεχνία και την εργασία σε ειρήνη. Ο Σουηδός επιχειρηματίας Άλφρεντ Νόμπελ, καθιέρωσε τον θεσμό αυτό και έθεσε τα θεμέλια το 1895, όταν έγραψε την τελευταία του διαθήκη, αφήνοντας μεγάλο μέρος του πλούτου του στην καθιέρωση των βραβείων Νόμπελ.
Η λογοτεχνία είναι ένα από τα πέντε βραβεία Νόμπελ που καθιερώθηκαν με τη διαθήκη του Άλφρεντ Νόμπελ και παραδοσιακά η λογοτεχνία είναι το τελευταίο βραβείο που απονέμεται στην τελετή απονομής του βραβείου Νόμπελ.
Πιο κάτω θα γνωρίσουμε τους πρώτους τρεις λογοτέχνες που έλαβαν βραβείο Νόμπελ:
Sully Prudhomme (1839-1907)
Ο Ρενέ-Φρανσουά-Αρμάν Προυντόμ (René-François-Armand Prudhomme) ήταν ποιητής και δοκιμιογράφος από την Γαλλία. Υπήρξε ο πρώτος λογοτέχνης που έλαβε το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1901. Ο Προυντόμ έλαβε το βραβείο με την ακόλουθη αιτιολόγηση από την επιτροπή, «εξαιρετικό ποιητικό επίτευγμα, ιδίως για τον ιδεαλισμό, την καλλιτεχνική υπεροχή και τον ασυνήθιστο συνδυασμό πνευματικότητας και διανόησης». Αφιέρωσε το μεγαλύτερο μέρος τα χρήματα που έλαβε για τη δημιουργία ενός βραβείου ποίησης που απονέμεται από την Société des gens de Lettres.
Γνωστός ως Συλί Προυντόμ (Sully Prudhomme) σπούδασε αρχικά για να γίνει μηχανικός αλλά τελικά άλλαξε ενδιαφέροντα προς την φιλοσοφία και αργότερα την ποίηση. Η πρώτη του ποιητική συλλογή είχε τίτλο Stances et Poèmes (1865). Δήλωσε πως ο σκοπός του ήταν να δημιουργήσει επιστημονική ποίηση για την μοντέρνα εποχή. Ήταν μέλος της Παρνασσιστικής σχολής αν και παράλληλα το έργο του αποδεικνύει χαρακτηριστικά δικά του.
Theodor Mommsen (1817-1903)
Ο Christian Matthias Theodor Mommsen (Κρίστιαν Ματίας Τέοντορ Μόμσεν) από την Γερμανία ήταν κλασικιστής, νομικός, ιστορικός και επιφανής πολιτικός. Έλαβε το Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1902 για τα ιστορικά του γραπτά, συμπεριλαμβανομένης της «Ιστορίας της Ρώμης», αφού προτάθηκε από 18 μέλη της Πρωσικής Ακαδημίας Επιστημών.
Οι εργασίες του για το ρωμαϊκό δίκαιο και για τον νόμο υποχρεώσεων άσκησαν σημαντική επίδραση στο γερμανικό αστικό δίκαιο. Ο Μόμσεν δημοσίευσε εκατοντάδες εργασίες και θέσπισε αποτελεσματικά ένα νέο πλαίσιο για τη συστηματική μελέτη της ρωμαϊκής ιστορίας. Αν και ατελής, η «Ιστορία της Ρώμης» θεωρηθεί η κύρια εργασία του. Υπήρξε επίσης εξέχων Γερμανός πολιτικός, ως μέλος του πρωσικού και γερμανικού κοινοβουλίου.
Bjornson Bjornstjerne (1832-1910)
Ο Bjornson Bjornstjerne (Μπιέρνστιερνε Μπιέρσον) είναι γνωστός στη χώρα του ως ο συγγραφέας του εθνικού ύμνου της Νορβηγίας. Ήταν ένας από τα αρχικά μέλη της Επιτροπής Νόμπελ. Του απονεμήθηκε το βραβείο Νόμπελ το 1903 «ως φόρος τιμής στην ευγενή, μεγαλόπρεπη και πολύπλευρη ποίηση του, που χαρακτηριζόταν πάντα από την φρεσκάδα της έμπνευσης της και τη σπάνια αγνότητα του πνεύματος της».
Ο Μπιέρνσον συγκαταλέγεται ανάμεσα στους «Μεγάλους Τέσσερις» (De Fire Store) Νορβηγούς συγγραφείς μαζί με τον Henrik Ibsen, τον Jonas Lie και τον Allexander Kielland. Ο πρώτος Νορβηγός βραβευμένος με Νόμπελ, ήταν πολυγραφότατος πολεμιστής και εξαιρετικά επιδραστικός στη νορβηγική δημόσια ζωή και στη σκανδιναβική πολιτιστική συζήτηση.
Πηγή: Τα Βραβεία Νόμπελ λογοτεχνίας (2012), Αλέξανδρος Δεσύλλας, Εκδόσεις ΑΛΔΕ
