Η λογοτεχνία υπήρξε πάντοτε ένας χώρος δημιουργίας, έμπνευσης και πολιτισμικής ανύψωσης. Όμως, πίσω από τα λαμπερά φώτα των παρουσιάσεων βιβλίων και των βραβείων, υπάρχει μια σκοτεινή πλευρά που συχνά παραμένει αφανής: οι μη αξιοκρατικοί διαγωνισμοί και οι αδικίες που δηλητηριάζουν την ουσία αυτού του ιερού χώρου.

Η Αξιοκρατία υπό Αμφισβήτηση

Ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα στον χώρο της λογοτεχνίας είναι η έλλειψη αξιοκρατίας σε διαγωνισμούς και βραβεύσεις. Πολυάριθμοι είναι οι συγγραφείς με ταλέντο, φαντασία και σκληρή δουλειά που παραγκωνίζονται, ενώ άλλοι –χωρίς τις απαιτούμενες γνώσεις ή τη λογοτεχνική υποδομή– προωθούνται. Πώς εξηγείται αυτό το φαινόμενο; Οι λόγοι ποικίλλουν, από προσωπικές σχέσεις και εξυπηρετήσεις, έως την ύπαρξη συγκεκριμένων κλικών που ελέγχουν τον χώρο.

Η Θεοποίηση των «Αναξίων»

Είναι συχνό φαινόμενο να βλέπουμε πρόσωπα να καταλαμβάνουν εξέχουσες θέσεις στον χώρο της λογοτεχνίας, χωρίς να διαθέτουν την παραμικρή υποδομή ή γνώσεις. Αυτά τα άτομα συχνά παριστάνουν τους ειδικούς, ενώ οι αποφάσεις τους όχι μόνο δεν αντικατοπτρίζουν τη λογοτεχνική ποιότητα αλλά προκαλούν απογοήτευση και θυμό σε όσους εργάζονται με συνέπεια και μεράκι. Η θεοποίηση τέτοιων προσώπων δεν είναι απλώς άδικη, αλλά και καταστροφική για τη λογοτεχνία, καθώς εκτρέπει την προσοχή από το ταλέντο και την ουσία προς το επιφανειακό και το πρόσκαιρο.

Οι Κλίκες και οι Αντιεπαγγελματίες

Ο χώρος της λογοτεχνίας δεν είναι άμοιρος των κλικών. Αυτές οι μικρές ομάδες εξουσίας συχνά λειτουργούν με γνώμονα τα προσωπικά τους συμφέροντα και όχι το καλό του βιβλίου. Οι επιλογές τους αντικατοπτρίζουν την ανάγκη τους για επιβεβαίωση και κυριαρχία, παρά την αγάπη για την τέχνη του λόγου. Ταυτόχρονα, αντιεπαγγελματίες που καταλαμβάνουν κρίσιμες θέσεις δημιουργούν προβλήματα, λαμβάνοντας αποφάσεις που ζημιώνουν τον χώρο συνολικά. Αντί να προωθούνται έργα με ουσία, προτιμώνται βιβλία που εξυπηρετούν εμπορικούς σκοπούς ή ενισχύουν τις κλίκες τους.

Οι Συνέπειες για τον Χώρο

Οι μη αξιοκρατικές επιλογές έχουν άμεσες και έμμεσες συνέπειες:

  • Δημιουργούν απογοήτευση σε νέους δημιουργούς, που βλέπουν το ταλέντο τους να παραβλέπεται.
  • Υποβαθμίζουν την ποιότητα των λογοτεχνικών έργων που αναδεικνύονται.
  • Καλλιεργούν ένα κλίμα αναξιοπιστίας γύρω από τα βραβεία και τους διαγωνισμούς.

Η ζημιά που προκαλείται δεν περιορίζεται στους συγγραφείς. Αγγίζει και το αναγνωστικό κοινό, το οποίο έρχεται αντιμέτωπο με μέτρια έργα που δεν ανταποκρίνονται στις προσδοκίες του.

Μια Αχτίδα Ελπίδας

Παρ’ όλα αυτά, δεν πρέπει να χάνουμε την ελπίδα μας. Η λογοτεχνία ανήκει σε όλους όσοι την αγαπούν και την υπηρετούν με συνέπεια. Είναι απαραίτητο οι δημιουργοί να συνεχίσουν να εργάζονται με πάθος και οι αναγνώστες να απαιτούν ποιότητα. Μόνο μέσα από συλλογική προσπάθεια μπορούμε να διαμορφώσουμε έναν χώρο που τιμά τη λογοτεχνία και τους αληθινούς δημιουργούς της.

Η αλλαγή ξεκινά από την ανάδειξη αυτών των προβλημάτων και τη δημιουργία συνθηκών που προάγουν την πραγματική αξιοκρατία. Διότι η λογοτεχνία πρέπει να είναι ένας χώρος έμπνευσης και δημιουργίας, όχι απογοήτευσης και συμβιβασμού.