Η πολυθεϊκή αρχαία ελληνική θρησκεία με την καθιερωμένη έννοια των Δωδεκάθεων ξεκίνησε περίπου το 750 π.Χ. και διήρκεσε για πολλά χρόνια, επεκτείνοντας την επιρροή της σε όλο τον μεσογειακό κόσμο. Οι 12 θεοί του Ολύμπου ήταν οι σημαντικότερες θεότητες στην αρχαία Ελλάδα, και οι τότε Έλληνες πίστευαν πως κατοικούσαν στον Όλυμπο, το ψηλότερο βουνό της Ελλάδας, όπου παρακολουθούσαν τους θνητούς από εκεί ψηλά. Η πίστη προς αυτούς και οι τελετουργικές θυσίες έπαιζαν σημαντικό ρόλο στην καθημερινότητα των αρχαιων Ελλήνων. Οι θεότητες του Ολύμπιου έμοιαζαν με άνδρες και γυναίκες , αλλά αν και ήταν αθάνατοι και παντοδύναμοι, ήταν ευάλωτοι σε ανθρώπινες αδυναμίες και πάθη.
Δεν υπάρχει κανένα πρωτότυπο κείμενο που να εισάγει όλους τους χαρακτήρες και τις ιστορίες της αρχαίας αυτής θρησκείας, αντίθετα ξεκίνησε με μύθους ή αλλιώς μια προφορική παράδοση που ξεκίνησε την Εποχή του Χαλκού και οι πλοκές και τα θέματά τους ξεδιπλώθηκαν σταδιακά στη γραπτή λογοτεχνία των αρχαϊκών και κλασικών περιόδων του αρχαίου μεσογειακού κόσμου.
Τα έπη του ποιητή Ομήρου του 8ου αιώνα π.Χ., Η Ιλιάδα και η Οδύσσεια, για παράδειγμα, αφηγούνται την ιστορία του Τρωικού Πολέμου τόσο ως θεϊκή όσο και ως ανθρώπινη. Ενώ γύρω στο 700 π.Χ., η Θεογονία του ποιητή Ησιόδου πρόσφερε την πρώτη γραπτή κοσμογονία, ή ιστορία καταγωγής της ελληνικής μυθολογίας. Οι μυθογράφος Απολλόδωρος του 2ου αιώνα π.Χ από την Αθήνα και ο Ρωμαίος ιστορικός, Γάιος Ιούλιος Υγίνος του 1ου αιώνα π.Χ., συγκέντρωσαν τους αρχαίους μύθους και θρύλους για το σύγχρονο κοινό.
Επίσης, μυθολογικά πρόσωπα και γεγονότα εμφανίζονται στα έργα των φιλοσόφων Αισχύλου, Σοφοκλή και του Ευριπίδη του 5ου αιώνα και στα λυρικά ποιήματα του Πινδάρου.
Βάση των προαναφερθέντων πηγών οι 12 Ολύμπιοι θεοί είναι οι ακόλουθοι:
- Δίας- Ο Δίας γιος του Κρόνου και της Ρέας ήταν ο πιο παντοδύναμος και ο βασιλιάς του Ολύμπου. Ήταν ο “Πατέρας των θεών και των ανθρώπων” και ο θεός του ουρανού και του κεραυνού στην ελληνική μυθολογία. Στις περισσότερες παραδόσεις είναι παντρεμένος με την Ήρα, αν και στο μαντείο της Δωδώνης, σύζυγος του αναφέρεται η Διώνη. Γνωστός στην ελληνική μυθολογία για τις πολυάριθμες ερωτικές του περιπέτειες, έγινε πατέρας τριών από τους ολύμπιους θεούς. Απόλυτα ανήθικος, ο Δίας είχε πολλές γυναίκες, κατακτήσεις και παιδιά. Ο Δίας υπήρξε ανέκαθεν μετεωρολογικός θεός, ελεγκτής της αστραπής, του κεραυνού και της βροχής. Διαβόητος για το ότι πετούσε κεραυνούς όταν ήταν θυμωμένος, ήταν ο θεός του ουρανού και της βροντής.
- Ήρα- Η ‘Ηρα είναι σύζυγος του Δία και βασίλισσα των αρχαίων θεών. Μία από τις επτά γυναίκες του Δία, η οποία ήταν και αδερφή του. Η Ήρα αντιπροσώπευε την ιδανική γυναίκα, ήταν η θεά του γάμου και της οικογένειας και προστάτιδα των γυναικών κατά τον τοκετό. Η Ήρα ήταν πάντα πιστή στον Δία, αλλά φημιζόταν για τη ζηλιάρα και εκδικητική της φύση, που στόχευε κυρίως εναντίον των εραστών του συζύγου της και των νόθων παιδιών τους. Στην ελληνική μυθολογία, η Ήρα ήταν κόρη του Κρόνου και της Ρέας, και μητέρα του Άρη (θεός του πολέμου), της Ήβης (θεάς της νεότητας) και της Ειλειθυίας (θεάς του τοκετού), όλα μαζί με τον Δία. Η Ήρα γέννησε επίσης μόνη της τον Ήφαιστο (θεό της μεταλλουργίας) ως αντίποινα για την ίδια γέννηση της Αθηνάς από τον Δία.
- Ποσειδώνας– Ο Ποσειδώνας θεωρείτο ο θεός της θάλασσας. Αδέρφια του ήταν ο Δίας και ο Άδης (θεός του κάτω κόσμου). Μοίρασαν τον κόσμο μεταξύ τους κάνοντας κλήρο, με τον Δία να διεκδικεί τον ουρανό, τον Ποσειδώνα τις θάλασσες και τον Άδη (ως ηττημένος) τον κάτω κόσμο. Ο Ποσειδώνας δημιούργησε για τον εαυτό του μια τεράστια περιουσία κάτω από τις θάλασσες. Ο Ποσειδώνας κυβερνούσε τις θάλασσες και τα ποτάμια. Με την τρίαινά του μπορούσε τόσο να δημιουργεί τρικυμίες όσο και να ηρεμεί τα νερά. Θεωρούνταν προστάτης των ναυτικών και των ψαράδων κι ακόμα, σαν υπεύθυνο για γεωλογικά φαινόμενα όπως τους σεισμούς, του προσφέρονταν θυσίες και επικλήσεις για τη σταθερότητα του εδάφους. Όπως ο Δίας, είχε πολυάριθμες σχέσεις με θεές, νύμφες και θνητές γυναίκες.
- Αθηνά- Η Αθήνα ήταν η θεά της σοφίας και των τεχνών. Ήταν ήταν η πιο σοφή, η πιο θαρραλέα και σίγουρα η πιο πολυμήχανη από τους Ολύμπιους θεούς. Ήταν η προστάτιδα της πόλης της Αθήνας, από την οποία και ονομάστηκε η πόλη. Ήταν γνωστή για τη την πνευματική της προσέγγιση στον πόλεμο. Η Αθηνά αναφέρεται συχνά ως το αγαπημένο παιδί του Δία.Μητέρα της ήταν η Μήτις, πρώτη σύζυγος του Δία. Ο Δίας ύστερα από προφητεία έμαθε ότι η Μήτις θα γεννούσε παιδί το οποίο θα ανέτρεπε από την εξουσία τον ίδιο, οπότε την κατάπιε ενώ ήταν έγκυος στην Αθηνά. Αργότερα, ο Δίας άρχισε να υποφέρει από πονοκεφάλους και κάλεσε τον θεό Ήφαιστο να τον βοηθήσει. Τότε ο Ήφαιστος με ένα μεγάλο σφυρί χτύπησε το κεφάλι του Δία και πετάχτηκε η Αθηνά πάνοπλη, φορώντας περικεφαλαία και κρατώντας μια ασπίδα.
- Άρης- Ο Άρης ήταν ο Έλληνας θεός του πολέμου. Στην ελληνική μυθολογία, η τρομακτική του κραυγή λέγεται ότι ακουγόταν πάνω από το θόρυβο των συγκρουόμενων στρατών. Ήταν γιος του Δία και της Ήρας, και οι αδερφές ήταν η Ήβη και η Ειλειθυία. Ο Άρης πολέμησε ανεπιτυχώς με τον περίφημο Ηρακλή και εξόργισε τον Ποσειδώνα σκοτώνοντας τον γιο του Χαληρρόθιο. Κερδίσει τη στοργή της θεάς Αφροδίτης (παρόλο που ήταν παντρεμένη με τον Ήφαιστο) με την οποία απέκτησε δύο παιδιά, την Αρμονία και τον Έρωτα.
- Αφροδίτη- Η Αφροδίτη ήταν η αρχαία θεά του έρωτα, της ομορφιάς, της επιθυμίας και όλων των πτυχών της σεξουαλικότητας. Συμφωνα με τον μύθο, η Αφροδίτη γεννήθηκε στη Κύπρο, στη Πέτρα του Ρωμιού ή αλλιώς Βράχος της Αφροδίτης από τα κομμένα γεννητικά όργανα του θεού Ουρανού. Η Αφροδίτη τιμήθηκε ως προστάτιδα όσων ταξίδευαν δια θαλάσσης. Η θεά Αφροδίτη, εκπληκτικά όμορφη, βασίλευε σε όλα τα θέματα που είχαν να κάνουν με την αγάπη. Ήταν παντρεμένη με τον θεό Ήφαιστο αλλά ήταν άπιστη, έχοντας μια μακροχρόνια παράνομη σχέση με τον θεό του πολέμου, Άρη.
- Ήφαιστος– Ο Ήφαιστος ήταν ο θεός της φωτιάς, της μεταλλουργίας και της χειροτεχνίας. Ήταν ο λαμπρός σιδεράς των ολύμπιων θεών, για τους οποίους κατασκεύασε υπέροχα σπίτια, πανοπλίες και έξυπνες συσκευές. Σύμφωνα με την Ιλιάδα του Ομήρου (Ξ. 338), ο Ήφαιστος γεννήθηκε μόνο από την Ήρα, χωρίς πατέρα και σε αντίθεση με τους άλλους θεούς, ήταν άσχημος. Λέγεται ότι πετάχτηκε από τους ουρανούς από τη μητέρα του (ή σε άλλες αφηγήσεις από τον Δία) λόγω της ασχήμιας του και κατά την προσγείωση στο νησί της Λήμνου, ο θεός σακατεύτηκε. Ο Ήφαιστος παντρεύτηκε τη θεά Αφροδίτη ως αντάλλαγμα για να απελευθερώσει την μητέρα του Ήρα που είχε αιχμαλωτίσει με αόρατες αλυσίδες σε ένα θρόνο.
- Απόλλωνας- Ο Απόλλωνας έγινε γρήγορα σεβαστός για την ικανότητά του να θεραπεύει και να προφητεύει. Ίδρυσε τους Δελφούς, την πατρίδα του σημαντικότερου μαντείου στην Ελλάδα. Τόσο ο Απόλλωνας όσο και η αδελφή του θεά Άρτεμης ήταν επιδέξιοι τοξότες. Οι γονείς τους ήταν η θνητή Λητώ από το νησί της Δήλου και ο Δίας. Η Λητώ, όπως τόσα πολλά κορίτσια, είχε τραβήξει το μάτι του Δία. Έφυγε από τη μανία της Ήρας στη Δήλο, όπου υποσχέθηκε στους λίγους κατοίκους φήμη και τη δόξα, αν την πρόσεχαν κατά τον τοκετό.
- Άρτεμης- Η Άρτεμης ήταν η θεά του κυνηγιού, της άγριας φύσης και της αγνότητας. Λατρευόταν ευρέως, ενώ οι αρχαίοι Έλληνες τη φαντάζονταν ψηλή, με ευγενική ομορφιά, αγέρωχη κορμοστασιά και περήφανο περπάτημα. Ένα από τα βασικότερα γνωρίσματα της Άρτεμης ήταν η καθολική της κυριαρχία στη φύση. Τα ζώα, ψάρια στα νερά και πουλιά στον αέρα ήταν όλα τους κάτω από την προστασία της.Ο πιο διάσημος χώρος λατρείας της ήταν ο Ναός της Αρτέμιδος στην Έφεσο, ένα από τα Επτά Θαύματα του Αρχαίου Κόσμου.
- Δήμητρα- Η Δήμητρα ήταν θεά της γης που φημιζόταν για την παροχή σιτηρών στους θνητούς.Σύμφωνα με τη μυθολογία, όταν ο Άδης έκλεψε την κόρη της Περσεφόνη, η θλίψη της Δήμητρας κατέστρεψε όλες τις καλλιέργειες της γης. Αφού οι άνθρωποι αντιμετώπιζαν πείνα, ο Δίας ζήτησε από την Εκάτη (θεά της μαγείας) και τον θεό Ερμή να ταξιδέψουν στον κάτω κόσμο ώστε να πείσουν τον Άδη να απελευθερώσει την Περσεφόνη. Τα κατάφεραν και για ένα μέρος κάθε χρόνο επέστρεφε στη μητέρα της. Τα Ελευσίνια Μυστήρια ήταν γιορτή και μυστηριακή τελετή που πραγματοποιούνταν στην Ελευσίνα της Αττικής προς τιμήν της θεάς Δήμητρας και της Περσεφόνης. Τα Ελευσίνια Μυστήρια επρόκειτο για την ιερότερη και πιο σεβαστή τελετή από όλες τις γιορτές της αρχαίας Ελλάδας.
- Eρμής- Ο Ερμής ήταν ο αγγελιοφόρος των Ελλήνων θεών, προστάτης των κλεφτών και ο απόλυτος διπλωμάτης. Συνόδευε τους νεκρούς καθώς τους μετέφερε ο Χάρων πάνω από τον ποταμό Στύγα στον Κάτω Κόσμο (κόλαση). Ένας από τους πιο έξυπνους και ίσως ο πιο άτακτος από τους 12 ολύμπιους θεούς, ήταν γνωστός για την άσεμνη συμπεριφορά και την περιέργειά του. Εφηύρε τη λύρα, το αλφάβητο και τα ζάρια, αγαπητός στους τζογαδόρους. Πατέρας του Ερμή ήταν ο Δίας και μητέρα του η Μαία, μία από τις Πλειάδες, τις θυγατέρες του Άτλαντα, του γίγαντα που κρατούσε στις πλάτες του τον ουρανό.
- Διόνυσος- Ο Διόνυσος ήταν ο θεός του κρασιού, της καλοπέρασης και του θεάτρου. Ο Δίονυσος έδωσε πολλά δώρα στον ελληνικό λαό και το σπουδαιότερο ήταν το κρασί. Ήταν επίσης ο εμπνευστής του θεάτρου και όλες οι αρχαίες ελληνικές τραγωδίες ήταν αφιερωμένες σε αυτόν.Ο Διόνυσος ήταν ο πιο πολύχρωμος και αποστασιοποιημένος από τους ολύμπιους θεούς. Ήταν γιος του Δία και της Σεμέλης (κόρης του βασιλιά Κάδμου και της Αρμονίας), η οποία πέθανε ενώ ήταν ακόμη έγκυος. Η Ήρα, σύζυγος του Δία, ζήλεψε την παράνομη σχέση του συζύγου της και έπεισε με πονηριά τη Σεμέλη να ζητήσει από τον Δία να της αποκαλυφθεί με όλο του το θεϊκό μεγαλείο. Η Σεμέλη δεν άντεξε το θεϊκό μεγαλείο του Δία, ο οποίος προκαλώντας εκτυφλωτικό φως και κεραυνούς, την σκότωσαν ακαριαία. Ο Δίας τότε πήρε τον αγέννητο Δίονυσιο και τον μεγάλωσε στον μηρό του.
