Ο Σαλβαδόρ Νταλί (1904-1989) είναι από τους σημαντικότερους Ισπανούς ζωγράφους παγκοσμίως και συνδέθηκε με το κίνημα του σουρεαλισμού, με επιρροή για τις εξερευνήσεις του στις υποσυνείδητες εικόνες. Αποτελεί έναν από τους πιο γνωστούς ζωγράφους του 20ού αιώνα και μια πολύ εκκεντρική φυσιογνωμία της σύγχρονης τέχνης.
Ο Σαλβαδόρ Δαλί γεννήθηκε στην πόλη Φιγέρες, της Ισπανίας και ανήκε σε μια οικονομικά ευκατάστατη οικογένεια. Χάρη στην συμπαράσταση της μητέρας του, ο Νταλί παρακολούθησε τα πρώτα μαθήματα ζωγραφικής στη Δημοτική σχολή σχεδίου της πόλης του. Το 1916 φιλοξενήθηκε από την οικογένεια του τοπικού καλλιτέχνη Ramon Pichot, της πόλης Καδακές, στη διάρκεια θερινών διακοπών της οικογένειας Νταλί, όπου και ήρθε σε επαφή για πρώτη φορά με τη μοντέρνα ζωγραφική. Το 1919 σε ηλικία 15 ετών, ο Δαλί συμμετείχε στη δημόσια έκθεση του Δημοτικού Θεάτρου τού Φιγέρες. Το 1921 έχασε τη μητέρα του από καρκίνο, ενώ μετά το θάνατό της, ο πατέρας του παντρεύτηκε την αδελφή της, γεγονός που δεν αποδέχτηκε ο Νταλί.
Ένα χρόνο αργότερα μετακομίζει στη Μαδρίτη όπου και ξεκινά τις σπουδές του στην Ακαδημία των Τεχνών (Academia de San Fernando). Αυτή την περίοδο, ο Δαλί πειραματίζεται με τον κυβισμό και έρχεται σε επαφή με το ριζοσπαστικό κίνημα του ντανταϊσμού, το οποίο επηρέασε σημαντικά το έργο του σε όλη τη διάρκεια της ζωής του. Παράλληλα έγινε φίλος με τον ποιητή Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα και με τον σκηνοθέτη Λουίς Μπουνιουέλ, όπου μαζί του γύρισε δύο σουρεαλιστικές ταινίες: Ανδαλουσιανός Σκύλος (Un Chien andalou -1929), Η Χρυσή Εποχή (L’Âge d’or -1930). Ο Δαλί βοήθησε ουσιαστικά στο σενάριο της ταινίας, η οποία αποτελεί έως σήμερα την πιο καθαρή εφαρμογή του υπερρεαλισμού στον κινηματογράφο.
Το 1926 αποβάλλεται από την ακαδημία λίγο πριν τις τελικές του εξετάσεις και την ίδια χρονιά, επισκέπτεται για πρώτη φορά το Παρίσι όπου γνωρίζει τον Πικάσο. Τα επόμενα χρόνια, στα έργα του Νταλί αποτυπώνονται ισχυρές επιδράσεις από το έργο του Πικάσο αλλά ταυτόχρονα αρχίζει να διαφαίνεται ένα προσωπικό ύφος στους πίνακες του Δαλί. Οι εκθέσεις έργων του στη Βαρκελώνη προκάλεσαν αρκετές συζητήσεις αλλά και διαφωνίες μεταξύ των κριτικών τέχνης.
Ο Νταλί αφομοίωσε έναν τεράστιο αριθμό καλλιτεχνικών στυλ και επέδειξε ασυνήθιστη τεχνική δυνατότητα ως ζωγράφος. Δύο γεγονότα έφεραν την ανάπτυξη του ώριμου καλλιτεχνικού του στυλ: η ανακάλυψη των γραφών του Σίγκμουντ Φρόιντ σχετικά με την ερωτική σημασία της υποσυνείδητης εικόνας και η σχέση του με τους σουρεαλιστές του Παρισιού, μια ομάδα από καλλιτέχνες και συγγραφείς. Ο Νταλί προσπάθησε να εδραιώσει τη «μεγαλύτερη πραγματικότητα» του ανθρώπινου υποσυνείδητου έναντι της λογικής και για να ανασύρει εικόνες από το υποσυνείδητό του, άρχισε να προκαλεί παραισθήσεις στον εαυτό του με μια διαδικασία που περιέγραψε ως «παρανοϊκή κριτική». Μόλις ο Νταλί χτύπησε αυτή τη μέθοδο, το ζωγραφικό του στυλ ωρίμασε με εξαιρετική ταχύτητα και από το 1929 έως το 1937 δημιούργησε τους πίνακες που τον έκαναν τον πιο γνωστό σουρεαλιστή καλλιτέχνη στον κόσμο.
Στα τέλη της δεκαετίας του 1930, ο Νταλί μεταπήδησε στη ζωγραφική με πιο ακαδημαϊκό στυλ υπό την επίδραση του αναγεννησιακού ζωγράφου Ραφαήλ. Οι αμφίθυμες πολιτικές του απόψεις κατά την άνοδο του φασισμού τον αποξένωσαν από τους σουρεαλιστές συναδέλφους του και τελικά εκδιώχθηκε από την ομάδα των Σουρεαλιστών. Στη συνέχεια, αφιέρωσε μεγάλο μέρος του χρόνου του σχεδιάζοντας σκηνικά θεάτρου, εσωτερικούς χώρους μοντέρνων καταστημάτων και κοσμημάτων, καθώς και εκθέτοντας την ιδιοφυΐα του για επιδεικτικά αυτοδιαφημιστικά ακροβατικά στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου έζησε από το 1940 έως το 1955.
Με το ξέσπασμα του πολέμου στην Ευρώπη, ο Νταλί μαζί με την Γκαλά, εγκαθίσταται στις Ηνωμένες Πολιτείες το 1940 όπου και θα ζήσει για τα επόμενα οκτώ χρόνια. To 1941, εργάζεται για την Walt Disney πάνω στη δημιουργία ενός κινούμενου σχεδίου με τίτλο Destino. Το 1942 δημοσιεύεται και η αυτοβιογραφία του με τίτλο ‘‘Η κρυφή ζωή του Σαλβαδόρ Δαλί’’.
Την περίοδο από το 1950 έως Το 1970, ο Νταλί ζωγράφισε πολλά έργα με θρησκευτικά θέματα, αν και συνέχισε να εξερευνά ερωτικά θέματα, να αναπαριστά παιδικές αναμνήσεις και να χρησιμοποιεί θέματα με επίκεντρο τη σύζυγό του, Γκάλα. Παρά τα τεχνικά τους επιτεύγματα, αυτοί οι μεταγενέστεροι πίνακες δεν εκτιμώνται τόσο πολύ όσο τα προηγούμενα έργα του καλλιτέχνη.
Την περίοδο 1960 – 1974 ο Νταλί εργάστηκε σχεδόν αποκλειστικά για τη δημιουργία του Θεάτρου-Μουσείου Γκαλά-Σαλβαντόρ Νταλί στο Φιγέρες και το 1982 ο βασιλιάς Χουάν Κάρλος της Ισπανίας του απονέμει τον τίτλο του μαρκήσιου. Την ίδια χρονιά, πεθαίνει η σύζυγος του, γεγονός που προκαλεί έντονη θλίψη στον Δαλί, ο οποίος αποπειράται να αυτοκτονήσει. Τελικά πέθανε από καρδιακό επεισόδιο στις 23 Ιανουαρίου του 1989 στην πόλη που γεννήθηκε. Ο τάφος του βρίσκεται μέσα στο Μουσείο Σαλβαδόρ Νταλί στο Φιγέρες.
Δες πιο κάτω έργα του καλλιτέχνη:
