Αλεξάντρ Σεργκέγεβιτς Πούσκιν (1799-1837) ήταν Ρώσος λογοτέχνης, ο μεγαλύτερος ποιητής της Ρωσίας, που θεωρείται και ο δημιουργός της νεότερης ρωσικής λογοτεχνίας. Ήταν ο πρώτος που ώθησε τα ευρωπαϊκά ρεύματα στη Ρωσία και έδωσε στη ρωσική ιστορία και κουλτούρα καλλιτεχνική μορφή.
Γεννημένος στη Μόσχα το 1799 από γονείς αριστοκράτες, ο Πουσκίν έμαθε να γράφει και να διαβάζει Γαλλικά. Ο πατέρας του διέθετε πλούσια βιβλιοθήκη με βιβλία από κλασσικούς Γάλλους συγγραφείς και άλλους σπουδαίους λογοτέχνες. Έτσι ο Πούσκιν ήρθε για πρώτη φορά σε επαφή με τη λογοτεχνική παράδοση.
Στο Αυτοκρατορικό Λύκειο Τσάρσκογιε-Σελό, όπου φοίτησε του είχαν δώσει το παρατσούκλι ο ‘‘Γάλλος’’ για την αγάπη του για τη λογοτεχνία. Δημοσίευσε το πρώτο του ποίημα στα 15 του χρονιά και 3 χρονιά αργότερα όταν αποφοίτησε από το λύκειο άρχισε ήδη να αποκτά όνομα στους λογοτεχνικούς κύκλους.
Διορίστηκε στο Υπουργείο Εξωτερικών και έκανε ανέμελη ζωή στην Αγία Πετρούπολη, όπου ήρθε σε επαφή με φιλελευθέρους πολιτικούς. Το ποιητικό του έργο του ‘‘Η Ωδή προς την Ελευθέρια’’ (1820) εξέφραζε την αντιπαράθεση του προς το τυραννικό καθεστώς και έγινε η αίτια να εξοριστεί από την Αγιά Πετρούπολη. Η εξορία του συνέδεσε με την έκδοση του πρώτου του μεγάλου έργου, το ‘‘Ρουσλάν και Λιουντμίλα’’, ένα σατιρικό έπος αλλά με στοιχεία της ρωσικής λαογραφικής παράδοσης.
Ήταν επηρεασμένος από το Μπάιρον και τα ευρωπαϊκά μοντέλα γραφής, και αυτό φαίνεται από τα έργα του ‘‘Ο Δεσμώτης του Καυκάσου’’(1822), ‘‘Οι Αδελφοί Ληστέ’’ (1822) και ‘‘Η Βρύση του Μπαχτσισαράι’’ (1823). Αυτά τα έργα τον καθιέρωσαν ως τον πιο δημοφιλή Ρώσο ποιητή και τη σημαντικότερη φυσιογνωμία του ρωσικού ρομαντισμού.
Το 1825 εκδόθηκε η έμμετρη τραγωδία του ‘‘Μπόρις Γκουντούνοφ’’, με αυτό το έργο κατάφερε να αποσπάσει το ρωσικό δράμα από το γαλλικό νεοκλασικό μοντέλο και να δημιουργήσει ένα πιο φιλελεύθερο και μεγαλύτερης εμβέλειας και απήχησης έργο βασισμένο σε γεγονότα της ρωσικής ιστορίας.
Το αριστούργημα του ‘‘Ευγένιος Ονέγκιν’’ εκδόθηκε το 1833 και χρειάστηκε 8 χρονιά να ολοκληρωθεί. Θεωρείται το πρώτο μυθιστόρημα που έθεσε της βάσεις για το ρωσικό ρεαλισμό.
Το 1830 έγραψε 5 διηγήματα μεταξύ τους, το πιο διάσημο έργο του εκτός Ρωσίας πιστεύεται να είναι το ‘‘Ντάμα Πίκα’’. Αυτή η ιστορία εντυπωσίασε πολύ τον Ντοστογιέφσκι, ο οποίος δημιούργησε τον ήρωα Ροσκολνικόφ στο ‘‘Έγκλημα και Τιμωρία’’, έχοντας ως πρότυπο τον Χέρμαν, τον κεντρικό ήρωα του Πούσκιν. Επίσης την ίδια χρονιά έγραψε 4 ‘‘μικρές τραγωδίες’’ με τους εξής τίτλους: Ο Άπληστος Ιππότης, Μότσαρτ και Σαλιέρι, Ο πέτρινος Επισκέπτης, Το πανήγυρι πριν απ’ την Μάστιγα.
Στα τελευταία μη λυρικά έργα του Πούσκιν περιλαμβάνονται το ‘‘Το Σπιτάκι στην Κομόμνα”, μια σάτιρα της κατώτερης τάξης, το αφηγηματικό ποίημα ‘‘Ο Χάλκινος Καβαλάρης’’ και το ιστορικό μυθιστόρημα ‘‘Η Κόρη του Λοχαγού’’. Το καθένα με τον τρόπο του εδραιώνει την ικανότητα του Πούσκιν να δημιουργεί λογοτεχνικά είδη που αποτελούν τη μεγάλη παρακαταθήκη που κληροδότησε στις επόμενες γενιές Ρώσων συγγραφέων (Ντάνιελ Μπαρτ, 1998).
Το 1831 ο Πούσκιν παντρεύτηκε την Ναταλία Νικολάγιεβνα Γκοντσαρόβα, η οποία έριξε στα δίκτυα της τον τότε τσάρο και εκείνος έδωσε στο Πούσκιν θέση στη Αυλή. Σε ηλικία 37 χρονών, ο Πούσκιν μονομάχησε με τον αντίζηλο του Ζορζ ντ’ Άντες, τον υιοθετημένο υιό του Ολλανδού πρέσβη στη Ρωσία, για τα μάτια της συζύγου του με αποτέλεσμα να πεθάνει σε ηλικία μόλις 37 ετών.
Το 1880 έγιναν τα αποκαλυπτήρια του αγάλματος του Πούσκιν και κατά την τελετή εκφώνησαν λογούς οι λογοτέχνες Ντοστογιέφσκι και Τουργκένιεφ. Η φήμη του Πούσκιν στη Ρωσία άγγιξε τα όρια ης αποθέωσης, ενώ συνέχισε να θεωρείται ο εθνικός ποιητής και στα χρόνια της Σοβιετικής Ένωσης.
Ο Αλεξάντρ Πούσκιν είναι ο λιγότερο μεταφρασμένος από όλους τους μεγάλους συγγραφείς της Ρωσίας. Παρά το γεγονός ότι τον έχουν ως εικόνισμα στην Ρωσία, καθώς αποτελεί πηγή μάθησης της ρωσικής γλώσσα στα σχολεία, του έχουν χτίσει αγάλματα και το όνομα του δόθηκε σε δρόμους, τα έργα του Πούσκιν είναι λιγότερο γνωστό από τους άλλους μεγάλους συγγραφείς της παγκόσμιας λογοτεχνίας.
