Τα τελευταία χρόνια στους εργασιακούς χώρους συναντάμε ολοένα και περισσότερο το φαινόμενο του συνδρόμου mobbing με αποτέλεσμα και στην Ελλάδα να γίνεται όλο και πιο γνωστό. Ο όρος mobbing προέρχεται από το αγγλικό ρήμα mob που σημαίνει επιτίθεμαι ή ενοχλώ. Mobbing ορίζεται η παρενόχληση στο χώρο εργασίας όπως και κάθε καταχρηστική συμπεριφορά που εκδηλώνεται με λόγια, πράξεις, γραπτά μηνύματα και μπορεί να ζημιώσει την προσωπικότητα, την αξιοπρέπεια ή τη σωματική ή ψυχική ακεραιότητα του ατόμου, να θέσει σε κίνδυνο την εργασία του ή να διαταράξει το εργασιακό κλίμα.

Σε αντίθεση με το “bullying” που επικεντρώνεται κατά κύριο λόγο στη σωματική βία, το “mobbing” απευθύνεται κυρίως στην προσωπικότητα του ατόμου με τη μορφή της ψυχολογικής ταπείνωσης, της ηθικής αποδυνάμωσης και του εκφοβισμού του εργαζομένου στο χώρο εργασίας, αυξάνοντας το εργασιακό στρες και έχοντας πολλαπλά αποτελέσματα σε προσωπικό επίπεδο αλλά και στην παραγωγικότητα και αποδοτικότητα του εργαζομένου.

Συνήθως τα θύματα είναι ικανά, μορφωμένα, ανθεκτικά, ειλικρινά, αμφισβητούν το status quo, είναι πιο ενσυναισθητικά ή ελκυστικά και τείνουν να είναι γυναίκες ηλικίας 32 έως 55 ετών. Οι στόχοι μπορούν επίσης να είναι από διαφορετικές φυλετικές ομάδες ή να ανήκουν σε μειονοτική ομάδα.

Μια ομάδα εργαζομένων συσπειρώνεται και δεσμεύεται σε μια συνεχή τελετουργία κατηγοριών, συναισθηματικής κακοποίησης, γενικότερης παρενόχλησης και αποκλεισμού, προκειμένου να ασκήσει πίεση σε ένα στοχευόμενο συνάδελφο. Ο στόχος λαμβάνει γελοιοποίηση, ταπείνωση και τελικά απομακρύνεται από το χώρο εργασίας. Τα κουτσομπολιά και τα μηνύματα εξαπλώνονται, πριν ο στόχος ενημερωθεί για το τι συμβαίνει, καθώς οι προηγούμενοι πιστοί συνεργάτες του έχουν στρατολογηθεί για να παρέχουν προσωπικές πληροφορίες που τεκμηριώνουν τις κακόβουλες φήμες. Συχνά, το άτομο που υποκινεί το θόρυβο είναι συναισθηματικά ανώριμο και απειλείται με κάποιο τρόπο από τον στόχο.

Ο εκφοβισμός στο χώρο εργασίας εκδηλώνεται με τους με τους εξής τρόπους:

  • Απειλητική, ταπεινωτική ή εκφοβιστική συμπεριφορά
  • Αθέμιτες παρεμβάσεις στην εργασία -σαμποτάζ- οι οποίες εμποδίζουν το άτομο να ολοκληρώσει επιτυχώς την εργασία του
  • Λεκτική βία

Μία από τις επιπτώσεις που έχει το mobbing στο θύμα είναι η εκδήλωση ψυχικών και σωματικών νοσημάτων. Μπορεί να προκαλέσει διαταραχές  ύπνου, κατάθλιψη, επιθετικότητα, σωματικής κόπωσης ή ακόμα και τάσεις αυτοκτονίας. Τα άτομα που δεν είναι δυναμικά ώστε να ανταπεξέλθουν σε τέτοιου βαθμού επίθεση καλό θα ήταν να ζητήσουν ψυχολογική υποστήριξη από κάποιο ειδικό.

Επίσης, οι φοβίες που συνεπάγονται της εκφοβιστικής εμπειρίας προσβάλλουν τον κοινωνικό και οικογενειακό ρόλο του εργαζομένου, καθώς επιδρούν καταλυτικά στην επικοινωνία, τις οικείες επαφές, τη σεξουαλικότητα, τη γονική ή συζυγική λειτουργικότητα. Η απώλεια της εργασίας είτε από απόλυση ή παραίτηση του θύματος, συνοδεύεται με οικονομικές δυσκολίες και αισθήματα αδυναμίας εκπλήρωσης καθηκόντων.

Ο πιο άμεσος τρόπος επίλυσης αυτού του προβλήματος είναι το θύμα να αναφέρει τα γεγονότα στους έμπιστους συναδέλφους τους ή στους προϊσταμένους, ώστε να προλάβει μη τυχόν ρήξη μαζί του εξαιτίας του θύτη. Με αυτό τρόπο θα δημιουργήσει δεσμούς υποστήριξης. Μερικές φορές το θύμα είναι άτομο χωρίς αυτοεκτίμηση και ίσως ντραπεί να συζητήσει το πρόβλημα του, αλλά καλό θα ήταν να καταγράφει τις εκφοβιστικές συμπεριφορές που έχει εισπράξει. Όσο περισσότερες αποδείξεις υπάρχουν τόσο πιο πολύ θα βοηθήσουν το άτομο να προβεί σε νομικές ενέργειες αργότερα.

Κατά συνέπεια στις επιπτώσεις που έχει ο εκφοβισμός στο θύμα, είναι πιθανό να επηρεαστεί και η παραγωγικότητα της επιχείρησης. Οπότε είναι σημαντικό οι διευθυντές να αντιμετωπίσουν σοβαρά αυτό το ζήτημα. Είναι συνεπώς σημαντικό είναι να μάθουμε και να αναγνωρίζουμε τα σημάδια εκφοβισμού στο χώρο εργασίας, ώστε οι διαχειριστές να μπορούν να αντιμετωπίζουν καταστάσεις ή ζητήματα προτού σβήσουν τον έλεγχο. Εάν ο κοινωνικός εκφοβισμός προέρχεται από το επίπεδο διοίκησης, αυτό κάνει τα πράγματα λίγο πιο δύσκολα. Αυτομάτως χάνεται η εμπιστοσύνη προς τη διοίκηση και συνεπώς η παραγωγικότητα μειώνεται.

Η κατοχή μηδενικής ανοχής στον εκφοβισμό στο χώρο εργασίας και η γνωστοποίησή του είναι πολύ σημαντική, καθώς αυτό θα κάνει το προσωπικό να αισθάνεται ασφαλές στο εργασιακό περιβάλλον.